آیه 38 سوره صافات

إِنَّكُمْ لَذائِقُوا الْعَذابِ الْأَلِيمِ (38)

إِنَّكُمْ لَذائِقُوا الْعَذابِ الْأَلِيمِ‌: بدرستى كه شما هر آينه چشندگانيد عذاب دردناك را به سبب شرك و تكذيب پيغمبر و نسبت ناشايستگى.

فَحَقَّ عَلَيْنا قَوْلُ رَبِّنا إِنَّا لَذائِقُونَ (31) فَأَغْوَيْناكُمْ إِنَّا كُنَّا غاوِينَ (32) فَإِنَّهُمْ يَوْمَئِذٍ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ (33) إِنَّا كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ (34) إِنَّهُمْ كانُوا إِذا قِيلَ لَهُمْ لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ (35)

وَ يَقُولُونَ أَ إِنَّا لَتارِكُوا آلِهَتِنا لِشاعِرٍ مَجْنُونٍ (36) بَلْ جاءَ بِالْحَقِّ وَ صَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ (37) إِنَّكُمْ لَذائِقُوا الْعَذابِ الْأَلِيمِ (38) وَ ما تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (39) إِلاَّ عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (40)

ترجمه‌

پس لازم شد بر ما وعده پروردگار ما همانا ما چشندگانيم‌

پس گمراه كرديم شما را همانا ما بوديم گمراهان‌

پس بدرستيكه آنها در چنين روز در عذاب شريكانند

همانا ما اين چنين رفتار ميكنيم با گناهكاران‌

بدرستيكه آنها بودند كه وقتى گفته ميشد بآنها نيست معبودى جز خداوند تكبّر و سركشى مينمودند

و ميگفتند آيا همانا ما ترك‌كنندگان باشيم خدايان خود را براى شاعرى ديوانه‌

نه چنين است بلكه آورد دين حقّ را و تصديق نمود پيمبران را

همانا شما هر آينه چشندگان عذاب دردناكيد

و جزا داده نميشويد جز آنچه بوديد كه ميكرديد

مگر بندگان خدا كه خالص شدگانند.

تفسير

بعد از معارضه گمراه‌شدگان با گمراه كنندگان كه در آيات سابقه ذكر شد گمراه كنندگان اوّلا اقرار نموده‌اند كه ما مستحق عذاب شديم و لازم شد كه بچشيم طعم آتش جهنّم را كه خداوند قول داده بود بكفار بچشاند و ثانيا اعتراف كرده‌اند كه ما گمراه‌شدگان را گمراه نموديم چون خودمان گمراه بوديم خواستيم آنها را هم مثل خودمان كنيم تا امثال ما در دنيا كم نباشند ولى خدا بآنها عقل داده بود نبايد گوش بحرف ما بدهند بايد بعقل خودشان رجوع نمايند و دريابند بطلان قول ما را و خدا فرموده هر دو دسته امروز با يكديگر در عذاب شريكند نهايت آنكه گمراه كنندگان بيشتر براى گناه گمراه شدن و گمراه كردن و بعدا خدا ميفرمايد ما كلّيّه گناهكاران را باين نحو مجازات ميكنيم كه عذر غير موجّه آنها را نمى‌پذيريم چه رسد بمشركين مكّه چون آنها اشخاصى بودند كه وقتى پيغمبر صلى اللّه عليه و اله بآنها فرمود بگوئيد لا اله الا اللّه رستگار شويد تكبّر و سركشى و تعصّب بيجا و عناد و لجاج وادار نمود آنها را كه بگويند آيا ما دست از بتها و معبودهاى خود و پدرانمان برداريم بقول يكنفر شاعر ديوانه با آنكه ديده بودند معجزات او را و او دين حق ثابت محقّق بادلّه و براهين عقليّه آورده بود و تصديق نموده بود انبياء سابق را بقول و بوجود خود و كتابش چون منطبق بودند با معرّفى ايشان از آندو در كتب خودشان و بطريقه‌اش كه دعوت بتوحيد نمود چنانچه انبياء عليهم السلام مينمودند و از اعاظم ايشان حضرت ابراهيم و اسمعيل عليهما السلام جدّ اعلاى اينها بودند كه مؤسّس توحيد در عالم شدند و اين ناخلفان‌

جلد 4 صفحه 430

مشرك شدند پس ميگوئيم بايد بچشيد عذاب اليم آتش دائم جهنّم را و دم نزنيد اين جزاى اعمال شما است كه مرتكب شديد نه زيادتر از آن چون خداوند زياده از ميزان استحقاق جزا نميدهد مگر به بندگان خالص شده از لوث معاصى كه بفضل خود بآنها زيادتر از ميزان استحقاق هم جزاء ميدهد و بنابراين استثناء متّصل و مستثنا مفهوم از كلام است يا خطاب بعموم بندگان ميباشد و محتمل است منقطع باشد يعنى شما معذّب خواهيد بود ليكن بندگانيكه خالص نمودند وجود خود و نيّات خودشان را براى عبادت و اطاعت خدايا خدا ايشانرا موفّق بخلوص نيّت فرموده براى خود مثاب و مأجورند بتفصيلى كه بيايد انشاء اللّه تعالى.

إِنَّكُم‌ لَذائِقُوا العَذاب‌ِ الأَلِيم‌ِ (38)

بدرستي‌ ‌که‌ ‌شما‌ مشركين‌ ‌هر‌ آينه‌ ميچشيد عذاب‌ دردناكي‌ ‌را‌.

عذاب‌هاي‌ الهي‌ تمام‌ اليم‌ و دردناك‌ ‌است‌ و لكن‌ مكرر گفته‌ايم‌ ‌که‌ عذابها شدت‌ و ضعف‌ دارد مثلا امراضي‌ ‌که‌ بانسان‌ متوجه‌ ميشود ‌در‌ دنيا تمامش‌ الم‌ ‌است‌ و درد دارد و لكن‌ شدت‌ و ضعف‌ بسياري‌ دارد و همچنين‌ بلاهايي‌ ‌که‌ متوجه‌ انسان‌ ميشود آنهم‌ شدت‌ و ضعف‌ زيادي‌ پيدا ميكند ‌هر‌ چه‌ مرض‌ شديدتر ‌باشد‌ الم‌ و دردش‌ بيشتر ‌است‌ ‌هر‌ چه‌ بلا سخت‌تر ‌باشد‌ آلامش‌ زيادتر ميشود و بهمين‌ قياس‌ مقايسه‌ كن‌ عذابهاي‌ آخرت‌ ‌را‌ ‌هر‌ چه‌ امراض‌ روحي‌ زيادتر شد مثل‌ شرك‌ و كفر و ضلالت‌ و معصيت‌ و ظلم‌ و صفات‌ خبيثه‌ و طغيان‌ و عناد و عصبيت‌ و ساير امراض‌ روحي‌ ‌که‌ ميفرمايد فِي‌ قُلُوبِهِم‌ مَرَض‌ٌ فَزادَهُم‌ُ اللّه‌ُ مَرَضاً وَ لَهُم‌ عَذاب‌ٌ أَلِيم‌ٌ بِما كانُوا يَكذِبُون‌َ بقره‌ آيه 9 و ‌در‌ ذيل‌ آيه شريفه‌ ‌در‌ مجلد اول‌ ‌اينکه‌ تفسير صفحه 363 ‌الي‌ 372 شرح‌ ‌اينکه‌ آيه شريفه‌ ‌شده‌ مراجعه‌ فرمائيد بنا ‌بر‌ ‌اينکه‌ مي‌گوييم‌ ‌اينکه‌ مشركين‌ زمان‌ حضرت‌ رسالت‌ علاوه‌ ‌بر‌ عذاب‌ شرك‌ و كفر و تكذيب‌ پيغمبر اكرم‌ ‌در‌ دوره جاهليت‌ چه‌ معاصي‌ بزرگ‌ داشتند يك‌ قسمت‌ زنا چه‌ اندازه‌ رواج‌ داشت‌ ‌که‌ افتخار ميكردند ‌به‌ اينكه‌ ذوات‌ الاعلام‌ بودند دخترها ‌را‌ زنده‌ زير گور ميكردند خون‌ ريزي‌ ‌در‌ ميان‌ ‌آنها‌ دوام‌ داشت‌ بعلاوه‌ اذيت‌ و ظلم‌هايي‌ ‌که‌ ‌به‌ حضرت‌ رسالت‌ و گروندگان‌ باو روا داشتند چه‌ مادامي‌ ‌که‌ ‌در‌ مكه‌ ‌بود‌ و چه‌ ‌در‌ طائف‌ و چه‌ ‌پس‌ ‌از‌ هجرت‌ بمدينه‌ جنگ‌ها مثل‌ بدر حنين‌ احزاب‌ احد لذا ميفرمايد إِنَّكُم‌ لَذائِقُوا العَذاب‌ِ الأَلِيم‌ِ.

147

]

(آیه 38)- «اما شما (ای مستکبران کوردل و گمراهان بدزبان) بطور مسلم عذاب دردناک الهی را خواهید چشید» (إِنَّکُمْ لَذائِقُوا الْعَذابِ الْأَلِیمِ).